Ληταία πύλη

.

.

Εκεί που η Αγίου Νέστορος βρίσκει την Αγίου Δημητρίου αρχίζει η πόλη. Εκεί βρίσκεται η μια από τις δύο δυτικές πύλες της πόλης, αυτή που οδηγούσε προς τη Λητή, γι' αυτό και "Ληταία" (η άλλη δυτική ήταν η "Χρυσή", στο ύψος της Εγνατίας, στο Βαρδάρι).

Αλλά στη συμβολή Αγίου Νέστορος και Αγίου Δημητρίου αρχίζει η πόλη και συμβολικά - οι δυό Θεσσαλονικείς οπλίτες άγιοι, ο Μυροβλήτης και ο Αθλητής, συναντήθηκαν μαρτυρώντας για την πίστη τους και εγκαινίασαν, κατά κάποιο τρόπο, τη Χριστιανική Θεσσαλονίκη τον Οκτώβρη του 306 μ.Χ, καθώς προσέφεραν στην πόλη εαυτούς ως τους νέους πάτρωνες και προστάτες της, εκτοπίζοντας (ή αναλαμβάνοντας από) τον Κάβειρο.
.

Μπορεί δε να γίνει ο παραλληλισμός με τον εκτοπισμό της τιμής στον (αρχικό ιδρυτή) Άγνωνα από την τιμή προς τον (πεσόντα για την υπεράσπιση της πόλης) Βρασίδα στην Αμφίπολη το 422 π.Χ -  Θουκυδίδης Ε11, με την επισήμανση ότι στη Θεσσαλονίκη ο εκτοπισμός δεν είχε συγκρουσιακό-ανατρεπτικό χαρακτήρα, αλλά απορροφητικό-αλλαγής φρουράς πανω στις  επάλξεις: το 268 μ.Χ θεωρήθηκε ότι την πολη υπεράσπισε απέναντι στους Γότθους ο Κάβειρος, ενώ στα 586 κ.ε. υπερασπιστής της πόλης απέναντι στους Αβαροσλάβους προβάλλει ο Άγιος Δημήτριος (βλ. θαύματα Αγίου Δημητρίου).

 Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης Δημήτριος και Νέστωρας.

(οι φωτογραφίες των εικόνων τους από το http://www.pemptousia.gr/)

Ο προ-δημήτριος προστάτης της Θεσσαλονίκης, Κάβειρος, σε νόμισμα.

 Η συνάντηση των αγιονύμων οδών:

 Η θέση της γκρεμισμένης Ληταίας Πύλης:

Φωτογραφία των ερειπίων του Βορεινού βραχίονα της πύλης από τον άξονα της Αγίου Δημητρίου.

Η κάτοψη της Ληταίας Πύλης -  Ανεστραμμένη φωτοαντιγραφή του σχήματος 13, σελ. 131 από Το αμυντικό σύστημα των τειχών της Θεσσαλονίκης της Μαρίας Φουντούκου στο Η Θεσσαλονίκη (1), 1985 για την ανάγκη της προβολής στην άνωθι φωτογραφία.

 

Η κάτοψη της πύλης, μαζί με μηκομετρήσεις των πλευρών της από τον Ορέστη Ταφραλή στο Topographie de Thessalonique του 1913, στη σελίδα 108. (Διαθέσιμο στο https://archive.org/details/topographiedethe00tafr). 
Σε αυτό το σχέδιο βασίζεται το άνωθεν σχήμα.

 

Χαρακτικό της Ληταίας Πύλης από γερμανική εφημερίδα (Συλλογή Δέλλιου στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ), δημοσίευση στο Θεσσαλονίκη 1863-1873 του Γιάννη Επαμεινώνδα, 2014, σελ.35, εικ. 17.

 

φωτογραφία από το streetview του googlemaps που εστιάζει στο σημείο της αρχής της επέκτασης του βορεινού βραχίονα.

φωτογράφιση ίδιου σημείου από άλλη γωνία.

φωτογράφηση από τον εσωτερικό τοίχο της επί του κυρίου τείχους πύλης.

Με την προβολή των φωτογραφιών επάνω στο σχέδιο της Μ. Φουντούκου (που είναι αναπαραγωγή με ηλεγμένη, φαντάζομαι, κλίμακα σχεδιάσεως του σχεδίου του Ο. Ταφραλή), καταλαβαίνω ότι αυτό που βλέπουμε σωσμένο σήμερα είναι το εξής (χονδρικώς) επισημασμένο με καφέ χρώμα κομμάτι της πύλης: 

Διακρίνουμε, δηλαδή, καταρχήν, την χτισμένη με μαρμάρινους δόμους βάση της επέκτασης του βορεινού βραχίονα που έφτανε έως το προστείχισμα, για να σχηματιστεί και εκεί μια πρώτη πύλη. Αυτό συμφωνεί και με την απεικόνιση της επέκτασης στο χαρακτικό.

Επιπλέον, βλέπουμε το γύρισμα μιας σειράς μαρμάρινων δόμων, που πάνε να συναντήσουν το κυρίως τείχος υπό γωνία, για να σχηματιστεί έτσι αυτός ο τριγωνικός πύργος που βλέπουμε και στο χαρακτικό.

Τέλος, βλέπουμε ότι το κυρίως τείχος δεν φτάνει σε ενιαίο πάχος στην πύλη, αλλά με δυο τοίχους που αφήνουν ενδιάμεσα κενό, προφανώς για να σχηματιστεί ένα ελεγκτικό διαμέρισμα. Το πλάτος του - η απόσταση ανάμεσα στους δύο τοίχους δεν το μέτρησα επιτόπου αλλά προχείρως υπολογίζοντάς το μετρώντας τις πενηντάρες πλάκες πεζοδρομίου μπροστά του από το streetview του googlemaps, βγαίνει κοντά 3 μέτρα.

Εκεί, σε αυτό το ενδιάμεσο στους δυό τοίχους της κύριας πύλης κενό κάθονταν δυο τσιγγάνοι και καθώς έβγαζα φωτογραφίες ο ένας με λέει "if you want down there, good view, more good", εννοώντας ή τους Αγίους Αποστόλους ή τα τείχη επί της οδού Ειρήνης που σώζονται σε καλύτερη κατάσταση και έχουν και εντυπωσιακή δομή. Είχε δίκιο -  "ξέρω φίλε, να σαι καλά" τον είπα και ξαναμπήκα στην πόλη.
.
.

έπος ελληνικού πετραίου πολιτισμού

Μπροστά από τα λιθόκτιστα γκρεμίσματα
ένας ύμνος στην ελευθερία από τους Έλληνες War Dance,
μιαν ηλιαχτίδα πολιτισμού,
αντιφεγγίζεται και υπενθυμίζει αγώνες.

Σημειώνω τη συγκινητική παράθεση αποσπασμάτων
από τον Αλέξανδρο Νιέφσκυ του 1938
(https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Nevsky_%28film%29)
και την επικροτούμενη παλληκαρίσια στάση που εκπέμπεται
σε σημειολογικό και μουσικό επίπεδο από το συγκρότημα.

Ένας νέος ελληνικός μεταλλικός ύμνος στην πανανθρώπινη
αξία της ελευθερίας. Συγχαρητήρια και στην Eat Metal Records
που εξέδωσε το δίσκο τους, Wrath for the Ages, εν έτει 2015.

εξώφυλλο φιλοτεχνημένο από τον Ioannis 
(δημιουργό & των εξωφύλλων των Fates Warning επί 1986 και 1987)
(βλ. http://www.metal-archives.com/bands/War_Dance/3540339957)

Σε πνευματική συνάφεια και το εξής πόνημα (τραγούδι+video):

.
των Λεωνίδα Μπαλάφα και Γιώργου Νικηφόρου Ζερβάκη.
Πέρα από τις ίδιες πυρριχικές καταβολές και του τραγουδιού των (War Dance=Πολεμικός Χορός) και του κρητικού αυτού τραγουδιού, μπορεί να επισημανθούν και οι κοινές αισθητικές και συμβολικές παραπομπές. Το παιδί που παίζει τη λύρα δίπλα στην αυτοσχέδια σόμπα στο βουνίσιο χωριό, η μπάντα που τραγουδάει στα πέτρινα ερείπια της ελληνικής ερημιάς, πατώντας βαριά στο ηλιοφώτιστο πέτρινο πεδίο.
Και ένα ακόμα κοινό: η διεκδίκηση της ελπίδας.
Παρακάτω ανάμεικτες εικόνες - στιγμιότυπα από τα δύο video.

 

Συγχαρητήρια και στους σκηνοθέτες, Θοδωρή Παπαδουλάκη για το "Να σταθώ στα πόδια μου" και Θάνο Κερμίτση για το "Freedom". Το κέντημα των εικόνων που καταφέρνει ειδικά ο πρώτος και η εισαγωγή συμβόλων και αντιθέσεων είναι αξιομνημόνευτα (βλ. τη Νίκη της Σαμοθράκης που ανασηκώνεται από ξεσήκωμα των παλληκαριών, την αντίθεση της έγχρωμης στυλιζαρισμένης κίνησης του οχήματος του ψευτονέου πολιτευτή που κυλάει στην άσφαλτο ως ρεκλάμα της ψευτονέας Ελλάδας και των ποδιών των "τελευταίων"που με τις αρβύλες τους οργώνουν το πέτρινο τοπίο κ.ά.)

.

 

 

"...read the history book again"

.
Βγαλμένο από δίσκο που με το εξώφυλλό του μοιάζει με επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής για μερακλήδες, όπως έυστοχα το έθεσε ο φίλος μου ο Ανέστης από την Ξάνθη
(Gods and Generals, 2015)
[οι στίχοι του στο http://www.darklyrics.com/lyrics/civilwar/godsandgenerals.html#7]

 .
το ακόλουθο έπος "Admiral Over the Oceans"

"...Nelson was standing in the middle of it all
No one thought he would fall

He's the admiral over the oceans
The admiral over the sea
He's the admiral over the oceans
If you don't understand, read the history book again!"

Ναυμαχική εικόνα φόρτωσης από το Empire Total War

 Έπος που εν έτει 2015 συντίθεται από τις καλύτερες επιρροές μελωδικών ριφογραμμών των πειρατικών δίσκων των Running Wild, την μαθητεύσασα στους δίσκους του Dio εμφατική φωνή του Nils Patrik Johansson και την αγάπη για την Στρατιωτική Ιστορία που επανησήγαγαν θριαμβευτικά οι Sabaton.
.
read the history book again, ξανά, με κασσέτες εικοσαετίας.
.

χώρα άδενδρος

.
"...ερημία πολλή, χώρα αοίκητος, άχαρις, άδενδρος, άχλοος, άξυλος, άσκιος, αγριότητος όλη και ακηδίας μεστή, πολύ και της φήμης και της δόξης ενδέουσα."

-απόσπασμα από την επιστολή 64 του Ιωάννη Μαυρόποδα προς τον πατριάρχη Μιχαήλ Κηρουλάριο-

παράθεση στο πολύ μεστό και σπουδαίο άρθρο "Η εξέλιξη της βυζαντινής πόλης από τον τέταρτο στο δωδέκατο αιώνα" του Τηλέμαχου Λουγγή - Βυζαντιακά 16 - 1996, σελ.61.

                          "...χώρα άχαρις, άδενδρος, ακηδίας μεστή..."
.
.
.

Απρίλης 1986

.
Τα ονόματα των τεσσάρων ηρώων που με το Mil-Mi 8 ελικόπτερό τους πέταξαν πάνω από την κόλαση για να τη σβήσουν:

Βλαδίμηρος Воробьев Константинович
Αλέξανδρος Юнгнинд  Евгеньевич 
Λεωνίδας Христич  Иванович
Νικόλαος Ганжук  Александрович

Στιγμιότυπο από το βίντεο της πτώσης https://www.youtube.com/watch?v=ICOu7KksgUA - ο κινηματογραφιστής πέθανε και αυτός από την έκθσεση στη ραδιενέργεια.

...26 Απριλίου 1986

Πέταξαν πάνω από τον χάσκοντα κατεστραμμένο αντιδραστήρα του Τσέρνομπυλ για να ρίξουν χώμα και να σβήσουν τη φωτιά που σκόρπαγε ραδιενέργεια. Εκεί που πήγαιναν ήταν ο πυρήνας της ακτινοβολίας, το πιο επικίνδυνο σημείο, και για αυτό ακριβώς πήγαιναν εκεί. Για να γλυτώσουν άλλους ανθρώπους, ρίξαν τον εαυτό τους στον μεγαλύτερο κίνδυνο, και, κυριολεκτικά, μέσα στο στόμα του θηρίου. Για όλους μας. Λένε ότι κάηκαν τα μάτια του πιλότου από τη ραδιενέργεια και πετούσε χωρίς να βλέπει...

Τα θηρία παντα θέλανε να χορτάσουν με ανθρώπους. Καραβιές με ανθρώπους έστελνε ο Αιγέας στο Μινώταυρο και την Ανδρομέδα την έδεσαν στο βράχο για να ταίσουν το κτήνος  που ο Ποσειδώνας έστειλε.
Και φαίνεται ότι τα μεγάλα χάσματα γεμίζαν με ανθρώπους για να γεφυρωθούν.

  Live Bridge: A Scene from the Russo-Persian War (1804-1813)
 (http://en.wikipedia.org/wiki/Russo-Persian_War_%281804%E2%80%9313%29#/media/File:Livebridge.jpg)

Σε αυτό το στιγμιότυπο του Ρωσο-Περσικού πολέμου του 1804-1813 που αποτύπωσε ο Franz Roubaud απαθανατίστηκε η βιαστική γεφύρωση ενός χάσματος, προκειμένου να περάσουν τα πυροβόλα που θα έσωζαν τις ρωσικές θέσεις, από τους ίδιους τους ρώσους στρατιώτες. Ελλείψει άλλων υλικών, με αυταπάρνηση, γίναν οι ίδιοι η γέφυρα που εκείνη τη στιγμή χρειαζόταν.  

Όπως οι συνάδελφοί τους 190 χρόνια πριν, έτσι και οι ηρωικοί σοβιετικοί πιλότοι πέσανε με αυτοθυσία μέσα στο χάσμα να το γεμίσουν,να μην ζητήσει περισσότερους ανθρώπους.

Να σβήσουν τη μεγαλύτερη φωτιά, με ό,τι είχαν εκείνη τη στιγμή - το ελικόπτερό τους, έναν κουβά με χώμα και τους ίδιους τους εαυτούς τους.

Αξίζουν να τους θυμόμαστε και να τους τιμάμε.

Και αυτό εδώ κοντά, πάλι σαν στόμα αβυσσαλέου κτήνους, χάσκει, απειλητικά...
.
.
 

Ο θάνατος του Μιχαήλ Θ' Παλαιολόγου

Διαβάζοντας το πολύ ενδιαφέρον άρθρο του Μόσχου Κουμπή στα Βυζαντιακά, τόμος 23 "Ένας παράξενος Θάνατος, η περίπτωση του Μανουήλ Παλαιολόγου" (διαθέσιμο στη διεύθυνση http://histsociety.web.auth.gr/%CE%9A%CE%BF%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%AE%CF%82-2003.pdf), ξεδιπλώθηκε μπροστά μου μια υπόθεση δύσκολη και σπουδαία, σαν και αυτές που θα έλυνε μετα χαράς ο γίγαντας Ηρακλής Πουαρώ.
Ο συγγραφέας του άρθρου, αφού θεωρήσει ως υπεραπλουστευμένη την ατυχηματική εξήγηση για το θάνατο του νεαρού Μανουήλ Παλαιολόγου σε μια ενέδρα που είχαν στήσει οι άνθρωποι του αδερφού του, Ανδρόνικου (του Γ'), έξω από το σπίτι μιας όμορφης που "πολιορκούσε" ο Ανδρόνικος για να σκοτώσουν τον άγνωστο αντίζηλο που θα έφτανε το βράδυ, στρέφει το εξεταστικό του βλέμμα σε έναν προς έναν τους σχετιζόμενους με την βασιλεύουσα οικογένεια των Παλαιολόγων που έιχαν κάποιο ειδικό ενδιαφέρον επί του θέματος της διαδοχής του γέροντα Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β', το οποίο μετά τη δολοφονία θα ανέκυπτε.

Δεν ήταν όμως μόνο ο θάνατος του εγγονού του αυτοκράτορα, Μανουήλ, που χτύπησε την οικογένεια. Κάποιες μέρες πριν είχε πεθάνει και η εγγονή του αυτοκράτορα, Άννα, σύζυγος του Δεσπότη της Ηπείρου και παιδί, και αυτή, όπως και ο Μανουήλ, του Συναυτοκράτορα Μιχαήλ του Θ' (γιου του Αυτοκράτορα).

Ο δε συναυτοκράτορας Μιχαήλ, είχε ήδη κατατροπωθεί σε όλες τις μαχες που είχε δώσει επικεφαλής του βυζαντινού στρατου. Είχε ηττηθεί πανηγυρικά από την εξεγερμένη Καταλανική Κομπανία τo 1305 μετά τη δολοφονία του αρχηγού της Ρογήρου ντε Φλώρ, είχε επανειλλημένα ηττηθεί από τους Βουλγάρους (στον Τσάρο των οποίων, Θεόδωρο, προκειμένου να κλείσει ειρήνη αναγκάστηκε να δώσει νύφη την άλλη κόρη του, Θεοδώρα). Αργότερα, δε, θα ηττηθεί επαίσχυντα (ηγούμενος ενός αμφίβολης αξίας στρατού αλλά με αποσκευές πλήρεις χρυσαφικών και πολυτίμων αντικειμένων) από τους επιστρέφοντες Τούρκους του Χαλίλ που συνόδεψαν την Καταλανική Κομπανία έως την Αττική και ύστερα, επιθυμώντας να επιστρέψουν στην Μικρά Ασία, καταλεηλάτησαν άλλη μια φορά, γυρνώντας, την Μακεδονία (βλ. Φρανθίσκο ντε Μονκάδα: Εκστρατεία των Καταλανών και Αραγωνέζων κατά Τούρκων και Ελλήνων, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1990, σ276 κε).

Όλες αυτές οι ήττες που υπέστη ο Συναυτοκράτορας, σε μια πολύ κρίσιμη για την Αυτοκρατορία περίοδο, και η καταφανής διάψευση στο πρόσωπό του της ελπίδας της Αυτοκρατορίας για επανάκαμψη (γέννηθηκε, λέγαν, όταν το Πάσχα του 1277, ψάλθηκε το "Χριστός Ανέστη" και διαδόθηκε ότι αυτή η σύμπτωση προοιώνιζε επερχόμενη εθνική Ανάσταση), συσσώρευσαν απογοήτευση και απελπισία στον ταπεινωμένο Συναυτοκράτορα, ο οποίος αποσύρθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1311.

Εκεί, μαθαίνοντας τους απανωτούς θανάτους των δύο παιδιών του (Άννας και Μανουήλ),  πεθαίνει από στεναχώρια τον Οκτώβριο του 1320.

                                   Ο συντετριμμένος Συναυτοκράτορας, Μιχαήλ Θ'.

 Ο συγγραφέας του άρθρου παρουσιάζει κατόπιν τις προοπτικές για τη διαδοχή που ανοίγονταν, μετά το θάνατο του πρώτου στη σειρά διαδοχής, Μιχαήλ και του τρίτου στη σειρά, Μανουήλ.

Από τη μία η διαδοχή περνούσε στον Ανδρόνικο τον νεότερο, που ήταν δεύτερος στη σειρά διαδοχής, αλλά αυτός, καθώς στιγματίστηκε από την έστω κατά λάθος δολοφονία του αδερφού του Μανουήλ από ανθρώπους του στην ενέδρα - έχασε την εύνοια του βασιλεύοντα παππού του που του στέρησε τη σειρά του στη διαδοχή. Έτσι, Ο Ανδρόνικος δεν οφελήθηκε άμεσα από αυτές τις εξελίξεις.

Δεύτερος "ύποπτος" για την οργάνωση της δολοφονίας του Μανουήλ είναι ο Μιχαήλ Καθαρός, νόθος γιος του δεσπότη Κωνσταντίνου Παλαιολόγου - δευτερότοκου γιου του παππού Ανδρόνικου- με μία "ελαστικών ηθών" θεσσαλονικιά. Ο Μιχαήλ Καθαρός, ενώ είχε εγκαταλειφθεί από τον πατέρα του, συμμαζεύτηκε από τον παππού βασιλιά, ο οποίος τον περιέβαλε με τη συμπάθειά του έστω και αν αυτός δεν έδειχνε να είναι άξιος να κυβερνήσει. Έτσι, μετά τη δολοφονία του Μανουήλ, το θάνατο του Μιχαήλ και τον παραμερισμό του Ανδρόνικου, ο Μιχαήλ Καθαρός αναδεικνύονταν ως πιθανότερος διάδοχος του παππού Ανδρόνικου. Όμως, όπως σημειώνει ο συγγραφέας (σελ. 283), σε αυτό το σενάριο, ο Μιχαήλ Καθαρός θα έπρεπε να είχε διεισδύσει με απόλυτη εμπιστευτικότητα μέσα στον κύκλο των ανθρώπων του Ανδρόνικου του νεότερου, ώστε να σκηνοθετήσει τη δολοφονία και την έκθεση του Ανδρόνικου αργότερα, και, επιπλέον, αν γινόταν όντως έτσι, δε θα είχε παραλήψει να το συγγράψει στην ιστορία του ο Ιωάννης Καντακουζηνός, σύντροφος και δεξί χέρι του Ανδρόνικου.

Ακολούθως ο συγγραφέας προσεγγίζει την εκδοχή της σκηνοθεσίας της δολοφονίας του πρίγκηπα Μανουήλ από τους υπέρμετρα φιλόδοξους και αποδεδειγμένα αδίστακτους συντρόφους του Ανδρόνικου του νεότερου - την αμαρτωλή παρέα των Συργιάννη-Απόκαυκου-Καντακουζηνού-Συναδηνού. Η εξήγηση που δίνει ο συγγραφέας για την ανάδειξή τους σε βασικούς υπόπτους είναι πιστική και στέρεη.

Αυτό που σημειώνω εγώ είναι, στην περίπτωση που ισχύει αυή η εκδοχή, το σπεκουλάρισμα των συνομωτών επί της απελπισίας του Μιχαήλ του Συναυτοκράτορα- ο ψυχρός υπολογισμός ότι ο θάνατος του γιου του Μανουήλ κάποιες μέρες μετά το θάνατο της κόρης του Άννας, θα επέφερε τον θάνατο και στον ίδιο...
Δηλαδή αυτό που στοχοποίησε τον Μιχαήλ στο μυαλό των καθαρμάτων (που μετά κυβέρνησαν κιόλας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο) ήταν όχι μόνο το ότι ήταν απογοητευμένος από τις ήττες του και από την διάψευση των ελπίδων της Αυτοκρατορίας στο πρόσωπό του, αλλά και το ότι αυτό φαίνονταν. Ήταν και φαίνονταν ετοιμόρροπος, και για αυτό στοχοποιήθηκε.
Έτσι, (σε αυτήν πάντα την εκδοχή) οι συνομώτες πίστεψαν και κατάφεραν τον, φανερά ήδη απογοητευμένο, Μιχαήλ να τον καταρρακώσουν κιόλας, να τον συντρίψουν και έτσι να τον βγάλουν και αυτόν από την μέση.
Με αυτόν τον τρόπο θα προκαλούσαν δυναστική αναταραχή, από την οποία υπολόγιζαν ότι θα βγαίναν κερδισμένοι - γιατί ο μεν παππούς ίσως να είχε μετρημένες μέρες (τελικά έζησε άλλα οκτώ χρόνια), ο δε Μιχαήλ Καθαρός δεν είχε αρκετή αποδοχή από την κοινωνία ούτε ικανότητες και ο Ανδρόνικος ο νεότερος, ο σύντροφός τους στον οποίο πόνταραν, θα τους αντέμοιβε σίγουρα όταν θα ανέβαινε στην εξουσία.
.
.

Ο Απόκαυκος, Μεγάλος Δούκας (αρχιναύαρχος) πια επί Αντιβασιλείας 1341-1345, ποζάρει ως ντεμέκ λόγιος  .

  Σημείωση: για τα γεγονότα βλ. και την εξιστόρηση από τον Ν.Κ. Μουτσόπουλο στο "Το κάστρο της Ζίχνας-Συμβολή στη μελέτη ενός βυζαντινού οχυρού οικισμού στην περιοχή του Στρυμώνα", Επιστημονική Επετηρίδα Πολυτεχνικής Σχολής (Τμήμα Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ) Ι' τόμος, 1986, σελ.243-247.
.

εικόνες

 .

 ο κεντρικός θόλος του πρόστωου του Αλατζά Ιμαρέτ Θεσσαλονίκης. 

Φάινεται η διακόσμηση με τους χαρακτηριστικούς σταλακτίτες στα λόφία της μετάβασης στο οκταγωνικό τύμπανο που στηρίζει το θόλο. Χρονολογημένο στο 1484. Η λειτουργία - τροφοδοσία του ιδρύματος (τζαμί-πτωχοκομείο)  εξασφαλίζονταν από τα έσοδα της περιοχής της Γαλάτιστας. "Καλοκτισμένο και πολυποίκιλτο" το χαρακτηρίζει ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί όταν το αντικρύζει εν έτει 1667.

(Εβλιά Τσελεμπή Ταξίδι στην Ελλάδα, μτφ. Ν. Χειλαδάκης, Εκάτη 1991, σ.112).

οι δυο από τους υπόλοιπους τέσσερεις, μικρότερους του κεντρικού, θόλους του πρόστωου, επί σφαιρικών τριγώνων.

 

Το Αλατζά Ιμαρέτ από την πλαινή νοτιοδυτική πλευρά του, όπως το βλέπουμε από την Κασσάνδρου, η κρήνη του και οι στύλοι με το χριστουγεννιάτικο στολισμό του Δήμου που ανάβουν όταν έρθει η ώρα. Ο προσανατολισμός του κτηρίου είναι νοτιοανατολικός, πάνω σε μια γραμμή που δείχνει αλλού και  όχι στην συμβατική Ανατολή (σύμβαση πάνω στην οποία στήθηκε η πόλη και συνεννοούμαστε και εμείς) ούτε και στην απόλυτη Ανατολή της Παναγίας Δεξιάς (επί της Εγνατίας).

Ερείπια εγκατάστασης εργοστασίου αφαλάτωσης από τον καιρό του Α' Π.Π. έξω από το Πορτιανού στη Λήμνο
(δεν έχω βρει αναφορές γι αυτό ακόμα...). 

Κάναβος από τρεις σειρές τεσσάρων υποστυλωμάτων από οπλισμένο σκυρόδεμα χωρίς ίχνη  γέννησης συνδετήριων δοκών ή πεσμένα απομεινάρια τους και πλήρωση με λιθοδομή.

μπροστινή όψη

θρακικό τοπίο

ελαφάκι που αγναντεύει στο κάστρο της Μύρινας

ελάφι, ξερόδεντρο, ερείπια και πέλαγος από το κάστρο της Μύρινας.

(Με  θυμίζει κάπως εικονογράφηση βιβλίου θρησκευτικών του δημοτικού - κάποια σχέδια που είχαν στο τέλος των κειμένων - και ο κόντογλου έβαζε στα βιβλία του κάποια τέτοια. Και υπάρχουν στο παρασκήνιο των τειχογραφιών και εικόνων.)
.
.

ο καιρός της συγχύσεως - Смутное время

.

"...Έπειτα από τις δηώσεις και καταστροφές των Καταλανών που γνώρισε η περιοχή της Θράκης και της Αν. Μακεδονίας έρχεται "ο καιρός της συγχύσεως", όπως ονομάζουν οι βυζαντινές ιστορικές πηγές τον 14ο αιώνα." γράφει ο Δ. Λαζαρίδης στο "Νεάπολις-Χριστούπολις-Καβάλα" του 1969, σ. 32.

Καιρός της συγχύσεως - μια περίοδος ασίγαστων εμφυλίων πολέμων και επιπλέον αυτών Σέρβοι εισβολείς, ξαμολυμένοι Καταλανοί, Τούρκοι πειρατές και "σύμμαχοι" του Καντακουζηνού, Φράγκοι ηγεμονίσκοι, καταπιεστές ντόπιοι αριστοκράτες και  διάφοροι κατσαπλιάδες που όλοι μαζί αλώνιζαν τον τόπο. 

Και ο τόπος δεν είχε από που να φυλαχθεί - όπως και το τείχισμα που έκτισε ο Ανδρόνικος ο Β' το 1307 πάνω από την Χριστούπολη (Καβάλα), το οποίο είχε πολεμίστρες και τοιχεία και από τις δυο πλευρές του. 

Δηλαδή ο μόνος κατοχυρωμένος χώρος στην περιοχή ήταν ο διάδρομος των 1,30 μέτρων πάνω σε αυτό το διατείχισμα που οδηγούσε στο λιμανι - φρούριο της Χριστουπόλεως.

(βλ. και Γ. Μπακαλάκη "Το παρά την Χριστούπολιν τείχισμα", Ελληνικά 10 (1938)-και σε επανέκδοση στον τιμητικό τόμο για τον καθηγητή Γ. Μπακαλάκη "Οίνος Ισμαρικός" 1990)

Το παράλληλο αυτής της κατάστασης βρίσκουμε στη Ρωσία των αρχών του 17ου αιώνα -  την Смутное время, όταν συνδυασμένες συμφορές πλήξαν τον τόπο - σιτοδείες, ξηρασίες, ακραίο ψύχος, εισβολή Πολωνών και Σουηδών, σφετερισμοί του θρόνου από τους ψευδο-Δημήτριους (ψευδοδιάδοχοι του Ιβάν του Τρομερού που έφερναν και τοποθετούσαν στη εξουσία οι εισβολείς για να νομιμοποιήσουν το πλιατσικολόγημά τους), επιδρομές Τατάρων και η εσωτερική σύγκρουση -   το επίπονο δίλημμα για το πού ανήκει η Ρωσία: στη Δύση ή στην Ανατολή, την ώρα που την τραβολογούσαν και οι δυο. Όπως και στις δύσκολες ώρες του βυζαντίου στον 14ο αιώνα με τις διαμάχες Ησυχαστών και Βαρλααμικών, την υστερόβουλη εξωμοσία του Ιωάννη Ε' και την αποκαρδιωμένη τελικώς εσωστρέφεια που είχε διαχυθεί. 

Ως κρίσιμο χρονικό σημείο αυτών των ταραγμένων χρόνων με τα επίπονα εσωτερικά διλήμματα εντοπίζεται από τον Χρ. Γιανναρά στο έργο του Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα το 1354 

"...ἡ χρόνια ποὺ ὁ Δημήτριος Κυδωνης, μὲ προτροπὴ τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννη Κατακουζηνου, μεταφράζει στὰ ἑλληνικὰ τὴ Summa Theologiae τοῦ Θωμὰ τοῦ Ἀκινατη. Ἐκστασιασμένος ὁ Κυδωνης ἀπὸ τὸ καινούργιο «φῶς» ποὺ ἔρχεται «ἐξ ἑσπερίας», ἀναλαμβάνει νὰ τὸ μεταδώσει στοὺς συμπατριῶτες του Ἕλληνες. Τὸ γεγονὸς ὁριοθετεῖ μιὰ καινούργια ἐποχὴ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, μιὰ νέα ἱστορικὴ περίοδο. Περίοδο ὅπου τὸ ἐνδιαφέρον τῶν Ἑλλήνων μετατίθεται προοδευτικὰ ἀπὸ τὴ δική τους παράδοση καὶ τὸν δικό τους πολιτισμὸ σὲ κάποιο ἄλλο πρότυπο καὶ ὅραμα βίου."

Πολύ ωραία ταινία για "τον καιρό των ταραχών" της Ρωσίας - Μοσχοβίας είναι η (με ονοματολογία κρίσιμου σημείου)  1612 (του 2007) http://www.imdb.com/title/tt1139085/ .
Tο τρέηλερ:

Έχει, δε, ενδιαφέρον το φαινόμενο των ψευδο-Δημητρίων και η συνεξέτασή του με τους ψευδο-Αλέξιους των τελών του 12ου αιώνα και τους Ψευδο- Νέρωνες του 1ου αιώνα.

 

ομιλία Μαριάννας Κορομηλά

Εχτές πήγα στην ομιλία της κυρίας Μαριάννας Κορομηλά "Ιστορική Γεωγραφία της Μέσης Ανατολής" , την πρώτη από μια σειρά διαλέξεων γύρω από την "φίλτατη Συρία" και τον κόσμο του Λεβάντε. 
Πρόγραμμα διαλέξεων: http://miettsimiski11.blogspot.gr/2015/02/blog-post_2.html.

Η κυρία Κορομηλά μας ταξίδεψε παρουσιάζοντας το γεωγραφικό επίπεδο ανάγνωσης αυτού του κόσμου. Η ομολογημένη αγάπη της για τους χάρτες την έκανε να τους ζωντανεύει - εντύπωση με έκανε ο τρόπος με τον οποίο έπιανε και σήκωνε τις εκτάσεις, τα περάσματα από το χάρτη και μας τις έδινε στο χέρι. Τα υψίπεδα του Γκολάν, την κοιλάδα Μπεκάα, τον γυμνό Αντιλίβανο, την αφόρητη έρημο του Νεγκέβ όπου μόνον οι ακακίες αντέχουν.

Οι εκπομπές της στην έρα ήταν θρυλικού επιπέδου συμπύκνωσης δουλειάς και γνώσης αλλά πια δεν είναι διαθέσιμες από το αρχείο τους (τι να πει κανείς...), η δε σειρά εκπομπών της "Επιστρέφοντας στην Ανατολή" στο ραδιόφωνο του Σκάι σαν να μην μπορεί να αναπαραχθεί - δοκιμάστε κι εσείς (http://www.skai.gr/player/Radio/?mmid=48578). 

Μόνο κάποιες που είχα κρατήσει γραμμένες σε κασσέτες έμειναν - αυτήν για την Άλωση της Πόλης - την οποία διέσωσε και το αντίβαρο -http://library.antibaro.gr/audio/Hxovoles/1453%20Marianna%20Koromila.mp3- την άκουγα κάθε 29 Μαίου, γραμμένη στη Β΄ πλευρά μιας ενενηντάρας με το Dragonlord (Tales of the Noble Steel) των Domine.

Είχε γράψει για την κα Κορομηλά ο Π. Θεοδωρίδης  ότι "...Την αγαπούσαν οι γέροντες, οι φευγάτοι, οι φυλακισμένοι, οι άρρωστοι στα νοσοκομεία, μερικά παράξενα φαντάρια, πλήθος "επαρχιωτών" χαμένων από χέρι, που αισθάνεται ότι η ενασχόληση με τον "πολιτισμό" μειώνει την μυρωδιά του έλους.." (http://petefris.blogspot.gr/2006/07/blog-post_30.html). 

Ωραία πρόσεγγιση - περιγραφή ενός κοινού από ευγενικά και μεμονωμένα άτομα που με περιελάμβανε. Ένα κοινό στο οποίο δεν απευθύνεται κανένας πια, εκτός από τον κύριο Λογοθέτη στο 4Ε - https://www.youtube.com/playlist?list=PLm5vI-k8ounykIp52BNpZ_MIERZ1MFQBR.  

 

παλιές φωτογραφίες

.

 στην "έρημο" στη Λήμνο

 πριν την έρημο

 στη σκοπιά 1

στη σκοπιά 2

2000

η οριακότητα του judgement των anathema,

η αναγκαστική μετάβαση σε πιο

συμβιβασμένα και ανοιχτά τοπία.

μαζί με νέα δεδομένα.

μια εποχή που άλλαζε

και άφηνε τον κορμό στον κάτω όροφο.

αργότερα.

,
,