Ληταία πύλη

.

.

Εκεί που η Αγίου Νέστορος βρίσκει την Αγίου Δημητρίου αρχίζει η πόλη. Εκεί βρίσκεται η μια από τις δύο δυτικές πύλες της πόλης, αυτή που οδηγούσε προς τη Λητή, γι' αυτό και "Ληταία" (η άλλη δυτική ήταν η "Χρυσή", στο ύψος της Εγνατίας, στο Βαρδάρι).

Αλλά στη συμβολή Αγίου Νέστορος και Αγίου Δημητρίου αρχίζει η πόλη και συμβολικά - οι δυό Θεσσαλονικείς οπλίτες άγιοι, ο Μυροβλήτης και ο Αθλητής, συναντήθηκαν μαρτυρώντας για την πίστη τους και εγκαινίασαν, κατά κάποιο τρόπο, τη Χριστιανική Θεσσαλονίκη τον Οκτώβρη του 306 μ.Χ, καθώς προσέφεραν στην πόλη εαυτούς ως τους νέους πάτρωνες και προστάτες της, εκτοπίζοντας (ή αναλαμβάνοντας από) τον Κάβειρο.
.

Μπορεί δε να γίνει ο παραλληλισμός με τον εκτοπισμό της τιμής στον (αρχικό ιδρυτή) Άγνωνα από την τιμή προς τον (πεσόντα για την υπεράσπιση της πόλης) Βρασίδα στην Αμφίπολη το 422 π.Χ -  Θουκυδίδης Ε11, με την επισήμανση ότι στη Θεσσαλονίκη ο εκτοπισμός δεν είχε συγκρουσιακό-ανατρεπτικό χαρακτήρα, αλλά απορροφητικό-αλλαγής φρουράς πανω στις  επάλξεις: το 268 μ.Χ θεωρήθηκε ότι την πολη υπεράσπισε απέναντι στους Γότθους ο Κάβειρος, ενώ στα 586 κ.ε. υπερασπιστής της πόλης απέναντι στους Αβαροσλάβους προβάλλει ο Άγιος Δημήτριος (βλ. θαύματα Αγίου Δημητρίου).

 Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης Δημήτριος και Νέστωρας.

(οι φωτογραφίες των εικόνων τους από το http://www.pemptousia.gr/)

Ο προ-δημήτριος προστάτης της Θεσσαλονίκης, Κάβειρος, σε νόμισμα.

 Η συνάντηση των αγιονύμων οδών:

 Η θέση της γκρεμισμένης Ληταίας Πύλης:

Φωτογραφία των ερειπίων του Βορεινού βραχίονα της πύλης από τον άξονα της Αγίου Δημητρίου.

Η κάτοψη της Ληταίας Πύλης -  Ανεστραμμένη φωτοαντιγραφή του σχήματος 13, σελ. 131 από Το αμυντικό σύστημα των τειχών της Θεσσαλονίκης της Μαρίας Φουντούκου στο Η Θεσσαλονίκη (1), 1985 για την ανάγκη της προβολής στην άνωθι φωτογραφία.

 

Η κάτοψη της πύλης, μαζί με μηκομετρήσεις των πλευρών της από τον Ορέστη Ταφραλή στο Topographie de Thessalonique του 1913, στη σελίδα 108. (Διαθέσιμο στο https://archive.org/details/topographiedethe00tafr). 
Σε αυτό το σχέδιο βασίζεται το άνωθεν σχήμα.

 

Χαρακτικό της Ληταίας Πύλης από γερμανική εφημερίδα (Συλλογή Δέλλιου στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ), δημοσίευση στο Θεσσαλονίκη 1863-1873 του Γιάννη Επαμεινώνδα, 2014, σελ.35, εικ. 17.

 

φωτογραφία από το streetview του googlemaps που εστιάζει στο σημείο της αρχής της επέκτασης του βορεινού βραχίονα.

φωτογράφιση ίδιου σημείου από άλλη γωνία.

φωτογράφηση από τον εσωτερικό τοίχο της επί του κυρίου τείχους πύλης.

Με την προβολή των φωτογραφιών επάνω στο σχέδιο της Μ. Φουντούκου (που είναι αναπαραγωγή με ηλεγμένη, φαντάζομαι, κλίμακα σχεδιάσεως του σχεδίου του Ο. Ταφραλή), καταλαβαίνω ότι αυτό που βλέπουμε σωσμένο σήμερα είναι το εξής (χονδρικώς) επισημασμένο με καφέ χρώμα κομμάτι της πύλης: 

Διακρίνουμε, δηλαδή, καταρχήν, την χτισμένη με μαρμάρινους δόμους βάση της επέκτασης του βορεινού βραχίονα που έφτανε έως το προστείχισμα, για να σχηματιστεί και εκεί μια πρώτη πύλη. Αυτό συμφωνεί και με την απεικόνιση της επέκτασης στο χαρακτικό.

Επιπλέον, βλέπουμε το γύρισμα μιας σειράς μαρμάρινων δόμων, που πάνε να συναντήσουν το κυρίως τείχος υπό γωνία, για να σχηματιστεί έτσι αυτός ο τριγωνικός πύργος που βλέπουμε και στο χαρακτικό.

Τέλος, βλέπουμε ότι το κυρίως τείχος δεν φτάνει σε ενιαίο πάχος στην πύλη, αλλά με δυο τοίχους που αφήνουν ενδιάμεσα κενό, προφανώς για να σχηματιστεί ένα ελεγκτικό διαμέρισμα. Το πλάτος του - η απόσταση ανάμεσα στους δύο τοίχους δεν το μέτρησα επιτόπου αλλά προχείρως υπολογίζοντάς το μετρώντας τις πενηντάρες πλάκες πεζοδρομίου μπροστά του από το streetview του googlemaps, βγαίνει κοντά 3 μέτρα.

Εκεί, σε αυτό το ενδιάμεσο στους δυό τοίχους της κύριας πύλης κενό κάθονταν δυο τσιγγάνοι και καθώς έβγαζα φωτογραφίες ο ένας με λέει "if you want down there, good view, more good", εννοώντας ή τους Αγίους Αποστόλους ή τα τείχη επί της οδού Ειρήνης που σώζονται σε καλύτερη κατάσταση και έχουν και εντυπωσιακή δομή. Είχε δίκιο -  "ξέρω φίλε, να σαι καλά" τον είπα και ξαναμπήκα στην πόλη.
.
.