ο καιρός της συγχύσεως - Смутное время

.

"...Έπειτα από τις δηώσεις και καταστροφές των Καταλανών που γνώρισε η περιοχή της Θράκης και της Αν. Μακεδονίας έρχεται "ο καιρός της συγχύσεως", όπως ονομάζουν οι βυζαντινές ιστορικές πηγές τον 14ο αιώνα." γράφει ο Δ. Λαζαρίδης στο "Νεάπολις-Χριστούπολις-Καβάλα" του 1969, σ. 32.

Καιρός της συγχύσεως - μια περίοδος ασίγαστων εμφυλίων πολέμων και επιπλέον αυτών Σέρβοι εισβολείς, ξαμολυμένοι Καταλανοί, Τούρκοι πειρατές και "σύμμαχοι" του Καντακουζηνού, Φράγκοι ηγεμονίσκοι, καταπιεστές ντόπιοι αριστοκράτες και  διάφοροι κατσαπλιάδες που όλοι μαζί αλώνιζαν τον τόπο. 

Και ο τόπος δεν είχε από που να φυλαχθεί - όπως και το τείχισμα που έκτισε ο Ανδρόνικος ο Β' το 1307 πάνω από την Χριστούπολη (Καβάλα), το οποίο είχε πολεμίστρες και τοιχεία και από τις δυο πλευρές του. 

Δηλαδή ο μόνος κατοχυρωμένος χώρος στην περιοχή ήταν ο διάδρομος των 1,30 μέτρων πάνω σε αυτό το διατείχισμα που οδηγούσε στο λιμανι - φρούριο της Χριστουπόλεως.

(βλ. και Γ. Μπακαλάκη "Το παρά την Χριστούπολιν τείχισμα", Ελληνικά 10 (1938)-και σε επανέκδοση στον τιμητικό τόμο για τον καθηγητή Γ. Μπακαλάκη "Οίνος Ισμαρικός" 1990)

Το παράλληλο αυτής της κατάστασης βρίσκουμε στη Ρωσία των αρχών του 17ου αιώνα -  την Смутное время, όταν συνδυασμένες συμφορές πλήξαν τον τόπο - σιτοδείες, ξηρασίες, ακραίο ψύχος, εισβολή Πολωνών και Σουηδών, σφετερισμοί του θρόνου από τους ψευδο-Δημήτριους (ψευδοδιάδοχοι του Ιβάν του Τρομερού που έφερναν και τοποθετούσαν στη εξουσία οι εισβολείς για να νομιμοποιήσουν το πλιατσικολόγημά τους), επιδρομές Τατάρων και η εσωτερική σύγκρουση -   το επίπονο δίλημμα για το πού ανήκει η Ρωσία: στη Δύση ή στην Ανατολή, την ώρα που την τραβολογούσαν και οι δυο. Όπως και στις δύσκολες ώρες του βυζαντίου στον 14ο αιώνα με τις διαμάχες Ησυχαστών και Βαρλααμικών, την υστερόβουλη εξωμοσία του Ιωάννη Ε' και την αποκαρδιωμένη τελικώς εσωστρέφεια που είχε διαχυθεί. 

Ως κρίσιμο χρονικό σημείο αυτών των ταραγμένων χρόνων με τα επίπονα εσωτερικά διλήμματα εντοπίζεται από τον Χρ. Γιανναρά στο έργο του Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα το 1354 

"...ἡ χρόνια ποὺ ὁ Δημήτριος Κυδωνης, μὲ προτροπὴ τοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννη Κατακουζηνου, μεταφράζει στὰ ἑλληνικὰ τὴ Summa Theologiae τοῦ Θωμὰ τοῦ Ἀκινατη. Ἐκστασιασμένος ὁ Κυδωνης ἀπὸ τὸ καινούργιο «φῶς» ποὺ ἔρχεται «ἐξ ἑσπερίας», ἀναλαμβάνει νὰ τὸ μεταδώσει στοὺς συμπατριῶτες του Ἕλληνες. Τὸ γεγονὸς ὁριοθετεῖ μιὰ καινούργια ἐποχὴ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, μιὰ νέα ἱστορικὴ περίοδο. Περίοδο ὅπου τὸ ἐνδιαφέρον τῶν Ἑλλήνων μετατίθεται προοδευτικὰ ἀπὸ τὴ δική τους παράδοση καὶ τὸν δικό τους πολιτισμὸ σὲ κάποιο ἄλλο πρότυπο καὶ ὅραμα βίου."

Πολύ ωραία ταινία για "τον καιρό των ταραχών" της Ρωσίας - Μοσχοβίας είναι η (με ονοματολογία κρίσιμου σημείου)  1612 (του 2007) http://www.imdb.com/title/tt1139085/ .
Tο τρέηλερ:

Έχει, δε, ενδιαφέρον το φαινόμενο των ψευδο-Δημητρίων και η συνεξέτασή του με τους ψευδο-Αλέξιους των τελών του 12ου αιώνα και τους Ψευδο- Νέρωνες του 1ου αιώνα.