Κουμλού-Τζιν

.
.Στο "Περί την Ιστορίαν της θράκης: ο ελληνισμός των σύγχρονων Θρακών-Αι πόλεις Ξάνθη και Κομοτινή", έκδοση ΙΜΧΑ του 1960 στις σελ 52-53 ο Στίλπων Κυριακίδης παραθέτει τους ιδρυτικούς μύθους της Κομοτηνής-Γκιουμουλτζίνας που κατέγραψε ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή κάποτε στον 17ο αι. Πρώτος μύθος: Ότι το όνομα προέρχεται από τον Κουμλού-Τζιν που ήταν εβραίος "... του οποίου ο πρόγονος είχε έλθει εκ Κίνας ως πρεσβευτής του αυτοκράτορος αυτής προς τον Μέγαν Αλέξανδρον και έμεινε κατόπιν εις τας ελληνικάς χώρας ένεκα του ωραίου αυτών κλίματος. Ο Εβραίος αυτός Κουμλού-Τζιν είχεν αποσταλή υπό του άρχοντος της Καβάλας Κανλικού εις την πολιν μας (σ.σ.: την Κομοτηνή-Γκιουμουλτζήνα) ως διευθυντής των οικονομικών. Αυτός παρέδωσε το φρούριο εις τον γαζή Εβρενός με την συμφωνία να μένουν οι Εβραίοι εντός του τείχους."

Δεύτερος μύθος: συνεχίζει ο Στ. Κυριακίδης,ο.π. σ 53, "...Η πόλις ονομάζεται (σ.σ.: και) Ρουμτσίνα δια τον έξής λόγον. Ο ηγεμών Φιλικός (=Φίλιππος) είχεν θυγατέραν ωραίαν ως άστρον, την οποίαν ωνόμαζε Ρουμτσίναν. Επειδή δε αυτή έπασχεν εκ λέπρας ο πατήρ της την ετοποθέτησεν εις το έδαφος της πόλεως ταύτης, όπου και εθεραπεύθει από της νόσου λόγω του εξαισίου κλίματος, και πρώτη αυτή έκτισε την πόλιν, βραδύτερον σε ο Εβράιος Κουμλού-Τζιν έκτισε το φρούριο δια τον φόβο των Αθιγγάνων."

Αξιοσημείωτα στοιχεία μέσα σε αυτούς τους μύθους του 17ου αι [που με το μπλέξιμο εποχών-προσώπων τους θυμίζουν το αντίστοιχο μπλέξιμο στα σενάρια από το Hercules: The Legendary Journeys] 

στιγμιότυπο από το επεισόδιο Eye of the Beholder, 1η σεζόν του Hercules, 1995.

είναι οι αναφορές στο Φίλιππο και τον Αλέξανδρο σε αυτή τη μεταβυζαντινή εποχή και σε χώρο μη παραδοσιακά Μακεδονικό (η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου έπαιξε το ρόλο της και σε αυτό) και

η αναφορά σε "άρχοντα της Καβάλας" που θυμίζει τον αφέντη της Έγριπος/ το ρήγόπουλο τ' Αναπλιού/ τον αφέντη της Μοθώνης/ το Νικοστράτη τον αφέντη της Μακεδονιάς του Ερωτόκριτου υπό την έννοια ότι ως γεωγραφικό υπόστρωμα της διήγησης υπονοείται ένας κατακερματισμένος ελλαδικός χώρος με πριγκηποποιημένους τοπικούς άρχοντες . 
Αυτό το σκηνικό από την μια έλκει την πραγματική του ρίζα στον κατακερματισμένο φεουδαρχικοποιούμενο χώρο της εποχής των Κομνηνών και των Αγγέλων και την επακόλουθη ανάπτυξη φυγόκεντρων τάσεων, στην ίδια εποχή που ανεξαρτητοποιούνται ολόκληρες επαρχίες από την αυτοκρατορία με το πρόσχημα της εθνικής χειραφέτησης ή όχι (Ντομπρομίρ Χρυσός στον Αξιό, Ιβάγκος στη Δυτική Θράκη, Iσαάκιος Κομνηνός στην Κύπρο και αλλού) αλλά, βεβαίως, και στην ακόλουθη Λατινοκρατία η οποία δεν τελείωσε ούτε με την ανακατάληψη της Πόλης το 1261 από τον Μιχαήλ Η' ούτε με τις απόπειρές του για ενοποίηση του Ρωμέηκου χώρου.
Από την άλλη, η επινόηση ενός κατακερματισμένου πολιτικώς χώρου, ενός χώρου μικρών βασιλείων, τοπικών πριγκήπων και αρχόντων σε μια εποχή ισχυρής κεντρικής εξουσίας του ενιαίου, πια, βαλκανικού χώρου, ερχόταν σε αντίθεση με την πραγματικότητα και για αυτό ακριβώς  αποτελούσε μια κατάλληλη φαντασιακή γεωγραφία πάνω στην οποία απλώνονταν τα παραμύθια της εποχής. Και αυτό μάλλον ισχύει και για τον Ερωτόκριτο και για τα παραπλήσια αυτών που καταγράφει ο Εβλιγιά Τσελεμπή μυθεύματα.

Επιπλέον εντύπωση κάνει, έστω και για το μυθικό επίπεδο, η αξιολόγηση του κλίματος της Κομοτηνής ως  εξαισίου, ενώ στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα υγρό και παλαιότερα θα ήταν ακόμα περισσότερο. 
Τέλος, είναι η πρώτη φορά που συναντώ, έστω και εντός πλαισίου μυθοπλασίας, αναφορά στους Αθιγγάνους ως οργανωμένους σε στρατιωτικώς επίφοβο επίπεδο. Πρόκειται, μάλλον, για την επινόηση ενός επιδρομέα, ενός κινδύνου, την κατασκευή ενός φόβου μέσα στα πλαίσια της ασφάλειας της Pax Ottomanica.

     Aπό την τειχοποιία του κάστρου.

    O κυκλικός πύργος στη ΝΔ γωνία.      

Άποψη της Δυτικής πλευράς του φρουρίου.Διακρίνονται δύο τετράγωνοι πύργοι και δυο ντουζένια - δεσίματα της τοιχοποιίας με τέσσερεις σειρές πλίνθων.

.
.

Στρελίτες 1698 και Συναλλαγή Ανδρονίκου 1376

 .
Διαβάζοντας, σαν σημειώσεις στο περιθώριο:

Κατά πόσο οι Στρελίτες ήταν οι τελευταίοι βυζαντινοί πεζικάριοι?
(Υπάρχουν μελέτες που ισχυρίζονται ότι τα ελληνικά λειτουργικά βιβλία του 17ου αιώνα που χρησιμοποιήθηκαν ως πρότυπα  της συγγραφής των νεων ρωσικών λειτουργικών βιβλίων για μια επαναβυζαντινοποίηση της ρωσικής ορθοδοξίας ήταν τελικώς πιο αλλοιωμένα από δυτικές επιρροές απ' ότι τα παλιά ρωσικά που θα αντικαταστούσαν στα πλαίσια των μεταρρυθμίσεων του Πατριάρχη Μόσχας Νίκωνα).
Οι Στρελίτες ήταν εν πολλοίς φορείς της Παλαιάς Πίστης (της πεισματικής συνέχισης της προ-νικώνειας ρωσικής ορθοδοξίας) αλλά και ο στρατιωτικός βραχίονας της γενικότερης αντίδρασης απέναντι στην αυξανόμενη δυτικοποίηση της Ρωσίας.

 απόσπασμα  από τον πίνακα "Стрельцы", 1907 του Sergey  Ivanov.

 

το κουτί με τους πολύ καλής ποιότητας και πιστότητας αναπαράστασης Στρελίτες σε 1/72 της ρωσικής Zvezda.

(είχε εχτές στο κανάλι της βουλής τη σοβιετική ταινία Μέγας Πέτρος - Η Αρχή του Μεγαλείου του Σεργκέι Γκερασίμοφ του 1980 που έδειξε και το άσχημο τέλος της εξέγερσης των Στρελιτών το 1698).

****************
Επίσης, κατά πόσο δεν ήταν Άλωση της Κωνσταντινούπολης και η επιτυχημένη έφοδος των τούρκων και γενουατών που παλινόρθωσαν τον Ανδρόνικο Δ' Παλαιολόγο το 1376?
(βλ. Πολύμνια Κατσώνη, Ανδρόνικος Δ' Παλαιολόγος: Βασιλεία και Αλληλομαχία, ΚΒΕ 2008, σελ.100-104).

Δεν είναι μια επίθεση αλλοφύλων για να εγκαταστήσουν έναν υποψήφιο δική τους επιλογής που θα τους εκπλήρωνε ως ένθρονος, κατόπιν, τα πεσυμφωνημένα (παράδοση Καλλίπολης, εντατικοποίηση καθεστώτος υποτέλειας στους Οθωμανούς και παράδοση Τενέδου στους Γενουάτες κλπ)?
Δεν είναι πάντως ξεκάθαρα τα γεγονότα- υπάρχει το ενδεχόμενο να έγινε μια μικρής έκτασης πολιορκεία μόνο του φρουρίου της Χρυσής, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι υποστηρικτές του Ιωάννη Ε' και των άλλων υιών του, αφότου είχε εισχωρήσει στην Πόλη ο Ανδρόνικος.

.
.